Zespół de Quervaina, potocznie nazywany „kciukiem matki” to obok zespołu cieśni nadgarstka drugie najczęściej występujące schorzenie w obrębie nadgarstka. Wywołuje nieprzyjemne dolegliwości bólowe i wymaga podjęcia leczenia. O tym jak powstaje to schorzenie i jak je wyleczyć, także przy zastosowaniu odpowiednio dobranych zabiegów rehabilitacyjnych, odpowiadamy w poniższym artykule.

Przyczyny zespołu de Quervaina

Jak łatwo się domyślić potoczna nazwa zespołu de Quervaina „kciuk matki” nie jest całkowicie przypadkowa. Schorzenie to często dotyka młodych matek. W początkowym okresie kobieta zajmując się swoim dzieckiem, często je podnosi czy podtrzymuje jego główkę do karmienia. Wykonując powtarzalny mocny ścisk i odwodzenie ręki w efekcie może doprowadzić do przeciążenia nadgarstka i kciuka. Ponadto zmiany hormonalne w okresie ciąży i karmienia piersią również sprzyjają obrzękom pochewek ścięgien. Nieobojętne są także inne codzienne domowe czynności, które mogą prowadzić do stanów zapalnych, np. pranie ręczne, prasowanie, krojenie.

Oprócz tego, że jest to schorzenie często występujące u matek, można je także zauważyć u osób, które wykonują pracę polegającą na powtarzalnym i monotonnym zginaniu i prostowaniu kciuka. Wśród zawodów o zwiększonym ryzyku wystąpienia zespołu są np. graficy komputerowi, pianiści, stolarze, malarze. Schorzenie de Quervaina  dotykać może również sportowców uprawiających sporty rakietowe (tenis, badminton, ping-pong), golfistów, kajakarzy czy zawodników grających w kręgle. Osoby, które piszą sms-y kciukiem, jednocześnie trzymając telefon w tej samej ręce również mogą być narażone na wystąpienie zespołu.  

Objawy zespołu de Quervaina

Zespół de Quervaina  występuje na skutek przeciążenia i powstałego w jego wyniku stanu zapalnego pochewki ścięgien mięśnia odwodziciela długiego kciuka i mięśnia prostownika krótkiego kciuka. Objawia się przewlekłym, intensywnym bólem nadgarstka, który występuje podczas prostowania i odwodzenia kciuka. Ból często promieniuje do przedramienia i znacząco  utrudnia wykonywanie codziennych czynności. Nawet najprostsze gesty takie jak uniesienie pięści z kciukiem do góry potocznie rozumiane jako „OK” mogą się okazać niewykonalne lub powodować bardzo silne dolegliwości bólowe. Dostrzec można również przekrwienia i zaczerwienienia skóry w obrębie kciuka i po stronie promieniowej nadgarstka. Czasami przy ruchach kciukiem pojawia się uczucie chrupania lub przeskakiwania. Zapalenie może także prowadzić do występowania widocznego obrzęku nadgarstka po stronie kciuka.

Co niezwykle istotne zespół rozwija się stopniowo. Objawy rzadko pojawiają się nagle. Ból  pojawia się i rozwija okresowo, często po przeciążeniu. Dopiero z czasem intensywność i częstość dolegliwości narasta.

Diagnostyka schorzenia de Quervaina

Próba Finkelsteina

Wstępną metodą rozpoznania zespołu de Quevaina jest wykonanie tzw. próby Finkelsteina. Polega ona na umieszczeniu kciuka w zaciśniętej pięści i kolejno odchyleniu nadgarstka w stronę łokciową. Wystąpienie bólu w stawie nadgarstkowym oraz kciuka przemawia za stwierdzeniem stanu zapalnego.

Wizyta u ortopedy i diagnostyka obrazowa

W przypadku zaobserwowania dolegliwości i pozytywnego wyniku próby Finkelsteina  należy udać się na konsultację do lekarza ortopedy. Podczas wizyty lekarz przeprowadzi wywiad na temat dolegliwości oraz dokona badania fizykalnego kciuka oraz nadgarstka. W większości przypadków jest to wystarczające do postawienia diagnozy. W niektórych sytuacjach specjalista zleci  przeprowadzenie badań obrazowych – najczęściej ortopeda rekomenduje badanie USG, które uwidacznia zmiany w strukturze ścięgien oraz stany zapalne błony maziowej.

Leczenie zespołu de Quervaina

Niezwykle istotnym czynnikiem dla przebiegu procesu leczenia zespołu de Querveina jest etap, na którym zostanie ona rozpoznana. Jak w większości schorzeń, im wcześniej pacjent zgłosi się do lekarza, tym lepsze są perspektywy szybkiego powrotu do zdrowia.

Rehabilitacja i leki przeciwbólowe

Na początkowym etapie, gdy dolegliwości nie są duże, a zapalenie pochewek ścięgnistych nadgarstka niezaawansowane, stosuje się metody nieinwazyjne – przede wszystkim fizjoterapię i ewentualną farmakoterapię. Odpowiednio dobrane zabiegi fizykoterapeutyczne oraz doustne leki przeciwzapalne mogą doraźnie zmniejszyć dolegliwości. Bardzo ważne w procesie leczenia jest eliminowanie przeciążeń dłoni, której dotyczy stan zapalny. Choć jest to często bardzo trudne zaleca się, aby  codzienne czynności, które wywołują ból, wykonywać drugą, zdrową ręką. Niektórym pacjentom w takiej sytuacji przynosi także ulgę zastosowanie unieruchomienia np. ortezy kciuka.  

W rehabilitacji zespołu de Quervaina zastosowanie znajdą takie zabiegi jak: pole magnetyczne, prądy TENS, krioterapia, laseroterapia czy jonoforeza. Ich dobór zależy od indywidualnego stanu zdrowia pacjenta, przebiegu i stopnia zaawansowania choroby. Dla utrzymania efektów leczenia, przywrócenia właściwego napięcia mięśniowego oraz zmniejszenia bólu można zastosować także kinesiotaping. W okresie zmniejszonych dolegliwości bólowych zaleca się terapię manualną celem przywrócenia prawidłowej ruchomości w stawach kciuka i nadgarstka.

Iniekcje glikokortykosteroidami

W przypadku gdy podjęte powyżej działania nie są wystarczające, a ból utrudnia funkcjonowanie może być konieczne podanie leku przeciwzapalnego – glikokortykosteroidu – bezpośrednio do pochewki ścięgnistej, co ma za zadanie zmniejszyć stan zapalny i obkurczyć zapalone tkanki bezpośrednio w miejscu podania iniekcji. Taki zastrzyk wykonywany jest wyłącznie na zlecenie lekarskie, często pod kontrolą badania USG. Jest to jednak działanie doraźne, na dłuższą metę nie wskazane. Częste iniekcje osłabiają bowiem ścięgna, a w konsekwencji mogą spowodować nawet ich znaczne uszkodzenie.

Leczenie operacyjne

W bardzo zaawansowanym stadium schorzenia  konieczne jest zastosowanie leczenia operacyjnego. W trakcie zabiegu dokonuje się nacięcia chorej pochewki ścięgnistej oraz usuwa wszelkie zrosty i zgrubienia w ten sposób, aby uwolnić ścięgna i dać im możliwość swobodnego poślizgu. Po zabiegu występuje konieczność noszenia ręki na szynie dostosowanej przed zabiegiem chirurgicznym. Do około 6 tygodni po operacji  zabronione jest pełne korzystanie z kończyny i jej obciążanie.  Możliwe jest jedynie wykonywanie ćwiczeń zgodnie z zaleceniami lekarza prowadzącego. W większości przypadków leczenie operacyjne jest zakończone sukcesem. Powikłania zdarzają się bardzo rzadko. Główne problemy dotyczą infekcji, podrażnienia nerwu promieniowego i bardzo rzadko trudności związanych z gojeniem się blizny pooperacyjnej.

Niezależnie od zastosowanej formy leczenia należy także zwrócić uwagę na swoje nawyki. Jeśli to one doprowadziły do powstania zespołu, należy je jak najszybciej zmienić, by zapobiec nawrotom schorzenia.

Zauważasz u siebie objawy zespołu de Quervaina? Zapraszamy na konsultację z naszym lekarzem ortopedą.  Szeroki zakres oferowanych w naszym Centrum Rehabilitacji zabiegów pozwoli nam jak najszybciej wdrożyć dopasowane do potrzeb leczenie.  

Źródło zdjęcia: Image by Freepik.com