Uprawianie ogródka to dla wielu z nas sposób na wyciszenie i relaks. Przebywanie wśród zieleni uspokaja, pięknie kwitnące i owocujące rośliny dają dużo satysfakcji działkowcom. W dzisiejszych czasach, gdy rynek spożywczy nasycony jest żywnością niekoniecznie ekologicznego pochodzenia, posiadanie nawet najmniejszego skrawka ogródka z własnymi warzywami stało się bardzo modne. Warzywniki już nie są reliktem komunizmu, gdy półki sklepowe świeciły pustkami.
Hortiterapia, czyli „zielona terapia”
Hortiterapia to praca w ogrodzie i przebywanie wśród roślin w celu poprawy zdrowia fizycznego i psychicznego człowieka. Już Hipokrates – ojciec medycyny – powiedział „Medicus curat, natura sanat”, czyli „Lekarz leczy, natura uzdrawia”. To dlatego przy licznych obiektach szpitalnych powstawały piękne ogrody. Początkowo pacjenci oglądali je ze swoich okien, a potem mogli po nich spacerować, szukając pomocy dla swojego zdrowia. Przebywanie w naturalnym środowisku pomaga odsuwać od siebie przykre myśli związane z chorobą i trudami dnia codziennego. Wspomaga to proces leczenia. Taki typ hortiterapii nazywamy biernym.
Często, głównie w Europie Zachodniej, przy ośrodkach opieki leczniczej (szpitale, hospicja) i społecznej (domy opieki, domy spokojnej starości) powstają ogrody, w których pacjenci i pensjonariusze korzystają z czynnej zielonej terapii – angażują się w prace ogrodnicze. Często niechętni do ćwiczeń z rehabilitantami na sali ćwiczeń lub przy własnym łóżku. Z entuzjazmem podejmują zaś wysiłek fizyczny związany z sadzeniem, plewieniem, grabieniem i kopaniem w ogrodzie.
Wiemy, jak ważne dla stanu naszego zdrowia, w tym kręgosłupa i stawów, są ruch, aktywność fizyczna i przebywanie na świeżym powietrzu. Świetnym sposobem na takie spędzanie czasu jest właśnie uprawianie ogródka, czy to kwiatowego, czy też warzywnego. Ważne jednak, aby przestrzegać pewnych zasad, które sprawią, że nie przeciążymy naszego kręgosłupa i stawów.
Kręgosłup w ogródku
Przed rozpoczęciem pracy w ogródku warto odpowiednio się przygotować. Mamy na myśli nie tylko właściwy przewiewny strój, wygodne obuwie i nakrycie głowy w słoneczny dzień, ale również przygotowanie naszego ciała. Należy wykonać kilka ćwiczeń rozciągających i rozgrzewających. Wskazane jest wykonanie kilku przeprostów, zwłaszcza, jeśli czeka nas praca w pozycji zgiętej (np. plewienie). Należy tak zaplanować sobie pracę, aby unikać przebywania w dłuższym czasie w jednej pozycji.
Należy unikać długiej pracy z wyciągniętymi i uniesionymi ramionami powyżej głowy (np. długotrwałe obieranie owoców z wysokich drzew lub krzewów). Nie należy też siedzieć nisko. Krzesełko, skrzynka, siedzisko powinno być na takiej wysokości, aby zgięcie w stawach biodrowych miało co najmniej 90 stopni.
Narzędzia:
Należy zadbać o to, aby narzędzia miały długi trzonek, który umożliwi kopanie, zamiatanie czy też grabienie w pozycji stojącej. Jeśli to możliwe, zamiast rydlem lub łopatą (w kierunku od siebie) należy kopać motyczką lub kopaczką (w kierunku do siebie) z odpowiednio długim trzonkiem.
Dźwiganie:
Ciężar należy rozkładać po równo w obu rękach (np. wodę do podlewania przenosić w dwóch konewkach lub dwóch wiaderkach). Należy pamiętać, aby podnosić nie więcej niż 1.5 kg w jednej ręce. Dźwigać należy oburącz, a ciężar musi być jak najbliżej ciała (nie na wyciągniętych rękach). Ciężkie przedmioty należy podnosić z przysiadu i blisko tułowia, nie zaś na prostych nogach i wyciągniętych rękach. Należy unikać pchania przed sobą – zalecane jest ciągniecie za sobą (np. taczki załadowane ziemią, skrzynki z roślinami). Małe przedmioty należy podnosić jednorącz z podparciem drugą ręką i wychyloną do tyłu nogą jako przeciwwagą.
Zasady bezpieczeństwa:
Nie wolno wychodzić na drabinki, skrzynki, taborety i krzesła – szczególnie te ustawione na ziemi. Już przy planowaniu i projektowaniu ogrodu możemy zadbać o szczegóły, które sprawią że korzystanie z niego będzie bezpieczniejsze i bardziej ergonomiczne. W ogródku nie powinno się montować progów i krawężników, aby wykluczyć możliwość potknięcia się i upadku. Domki z narzędziami powinny być usytuowane w miarę blisko miejsca prac, aby skrócić odległość do pokonania z ciężkimi narzędziami. Bardzo dobrym pomysłem jest sadzenie roślin na podwyższeniu – w skrzyniach, co pozwoli na unikanie schylania się, którego nie lubi nasz kręgosłup.
Nic na siłę
Pamiętajmy, żeby nie wykonywać czynności, które zbytnio obciążają nasz kręgosłup i powodują ból. Rozłóżmy sobie pracę w czasie, róbmy krótkie przerwy, zmieniajmy co jakiś czas pozycję. O pomoc w cięższych pracach warto poprosić kogoś z rodziny lub sąsiadkę, którym potem możemy się odwdzięczyć ofiarując coś z naszych plonów.