Nietrzymanie moczu to krępująca przypadłość, która dotyka bardzo wielu osób. Dotyczy nawet 10-25% kobiet po 30 roku życia. Z wiekiem częstość pojawiania się tej dolegliwości jeszcze bardziej rośnie. Po 50-tym roku życia nietrzymanie moczu może dotykać już nawet co trzeciej kobiety. Wstyd i obawy powodują, że mimo znacznego obniżenia komfortu życia, rzadko szukamy profesjonalnej pomocy. Tymczasem praca z fizjoterapeutą uroginekologicznym oraz właściwe nawyki mogą w znacznej mierze przyczynić się do zniwelowania uporczywych dolegliwości.

Nietrzymanie moczu jest coraz częściej występującym przewlekłym problemem zdrowotnym na całym świecie. Według obowiązującej terminologii, wyznaczonej przez Międzynarodowe Towarzystwo Kontynencji, nietrzymanie moczu definiuje się jako niekontrolowane wycieki moczu z pęcherza moczowego.

Rodzaje nietrzymania moczu

Wyróżnia się pięć rodzajów nietrzymania moczu:

1. Wysiłkowe nietrzymanie moczu – WNM.

2. Naglące nietrzymanie moczu – NNM.

3. Nietrzymanie moczu z przepełnienia.

4. Nietrzymanie moczu pozazwieraczowe.

5. Postać mieszana.

Wysiłkowe nietrzymanie moczu

Najczęściej występującą formą NTM jest wysiłkowe nietrzymanie moczu. Wysiłkowe nietrzymanie moczu charakteryzuje bezwiedne wypływanie małych ilości moczu bez uczucia parcia. Do niekontrolowanego wycieku najczęściej dochodzi w sytuacji nagłego wzrostu ciśnienia śródbrzusznego, np. w momencie kaszlu, kichania, podskoków, biegu, podnoszenia ciężkich przedmiotów. Duży wpływ na wystąpienie wysiłkowego nietrzymania moczu mają zaburzenia hormonalne. Obniżone stężenie estrogenów powoduje pojawienie się wielu niekorzystnych zmian w układzie moczowo-płciowym. Główną przyczyną WNM jest obniżenie narządów miednicy mniejszej, osłabienie mięśni dna miednicy, przebyte urazy i operacje ginekologiczne. Nie bez znaczenia jest również wykonywanie ciężkiej pracy fizycznej, co prowadzi do niewydolności aparatu mięśniowo – więzadłowego.

Naglące nietrzymanie moczu

Naglące nietrzymanie moczu charakteryzuje się wyciekiem moczu pod wpływem nagłego parcia na pęcherz. Jest to odczucie nagłej i ciężkiej do opanowania potrzeby skorzystania z toalety. Do wystąpienia parcia naglącego może przyczynić się: wyjście na zimne powietrze, otwarcie drzwi, mycie rąk lub szum wody.

Nietrzymanie moczu z przepełnienia i przyczyn pozazwieraczowych

Przewlekłe zaleganie moczu w pęcherzu, zwane również nietrzymaniem moczu z przepełnienia jest to mimowolny wyciek moczu, w skutek wystąpienia zaburzenia skurczu przemieszczeniowego, w wyniku czego dochodzi do nadmiernego wypełnienia pęcherza oraz występowania strukturalnych zaburzeń tkanek. Najbardziej charakterystycznym objawem jest okresowe popuszczanie niewielkich ilości moczu.

Nietrzymanie moczu z przyczyn pozazwieraczowych definiuje się jako bezwiedne oddawanie moczu przez przetokę, która omija czynnościowo wydolny mechanizm cewki moczowej. W tego typu nietrzymaniu moczu do wycieku dochodzi zarówno w nocy jak i w dzień.

Mieszane nietrzymanie moczu

Mieszane nietrzymanie moczu jest połączeniem objawów wysiłkowego nietrzymania moczu z typem naglącym. W zależności, od tego jakie objawy są dominujące możemy wyróżnić WNM z niestabilnością mięśnia wypieracza lub naglące nietrzymanie moczu z komponentą wysiłkowego nietrzymania moczu.

Przyczyny nietrzymania moczu

Zmiany w obrębie dna miednicy, dolnego odcinka dróg moczowych oraz zmiany hormonalne zachodzące w trakcie ciąży są przyczyną pojawienia się nietrzymania moczu u kobiet. U wieloródek ryzyko wystąpienia NTM wzrasta. Rosnąca masa macicy jest głównym czynnikiem wpływającym na częstotliwość oddawania moczu przez kobiety będące w ciąży. Powiększająca się macica nie tylko wywiera nacisk na pęcherz, ale także go podrażnia. Pojemność pęcherza w pierwszym trymestrze wynosi 410 ml. W III trymestrze zmniejsza się ona do 272 ml i dodatkowo zwiększa się drażliwość mięśni wypieracza. Również urazy tkanek miękkich oraz ich rozległość stanowią czynnik predysponujący do wystąpienia objawów NTM. Bardzo często w trakcie porodu siłami natury dochodzi do jednostronnego lub obustronnego uszkodzenia mięśni, w głównej mierze mięśni łonowo – odbytniczych.

Mięśnie dna miednicy mają dwie główne funkcje:

– podporową, poprzez utrzymywanie właściwej statyki narządów płciowych,

– zwieraczową, poprzez reagowanie krótkotrwałym skurczem podczas wystąpienia nagłego wzrostu ciśnienia w jamie brzusznej.

Do głównych funkcji zaliczamy utrzymanie w odpowiednim położeniu narządów miednicy mniejszej, takich jak: odbyt, pęcherz moczowy, cewkę moczową, pochwę oraz macicę. Mięśnie dźwigacze odbytu wraz z mięśniami guzicznymi należą do przepony miednicy. Ich rolą jest podtrzymywanie narządów jamy brzusznej i miednicy mniejszej. U kobiet dodatkowo działają na napięcie i utrzymanie statyki narządów rodnych, a także struktur zwieraczowych cewki moczowej. W odniesieniu do cewki moczowej ważną rolę odgrywają mięśnie łonowo – odbytnicze, które pośrednio wpływają na zamykanie światła cewki. Trzymanie moczu jest zależne nie tylko od prawidłowego działania centralnego układu nerwowego i nerwów obwodowych, ale także od prawidłowości funkcjonalnej i anatomicznej pęcherza moczowego, cewki moczowej oraz tkanek podporowych i mięśni dna miednicy mniejszej.

Leczenie nietrzymania moczu 

Aby prawidłowo rozpocząć leczenie, należy przeprowadzić szczegółowy wywiad, obejmujący pytania o: naglące parcia na pęcherz, częstomocz, bolesne mikcje, stosowane leczenie farmakologiczne, krwiomocz oraz gubienie moczu podczas wysiłku fizycznego. Warto także zapytać o nawyki dietetyczne, ponieważ nadmierne spożycie kofeiny i ostrych przypraw może nasilać objawy nietrzymania moczu.

Wśród czynników psychologicznych wyróżnia się m.in.: nadmierny stres, przemęczenie, a także występowanie zaburzeń świadomości. Dodatkowo powinno uwzględnić się choroby występujące przewlekle oraz przebyte zabiegi chirurgiczne w obrębie dna miednicy. Dużą uwagę zwraca się na lokalizację cewki moczowej, a także jej elastyczność i wrażliwość na palpację. W obrębie pochwy sprawdzany jest stan błony śluzowej oraz ocenia się, czy nie dochodzi do obniżenia jej ścian, lub wypadania macicy. Wśród zalecanych badań laboratoryjnych wyróżnia się: posiew moczu oraz badanie ogólne, ocenę pH pochwy, a także badanie mikrobiologiczne wydzieliny z pochwy w celu wykluczenia ewentualnych infekcji.

Nieodłącznym elementem fizjoterapii jest też fizykoterapia, która stanowi przygotowanie struktur do ćwiczeń, ale także utrwala wypracowane wzorce. Jednym z podstawowych zabiegów jest elektrostymulacja mięśni dna miednicy (ang. PFM pelvic floor muscle). Zalecona jest ona pacjentom, u których skurcz mięśni jest słabo wyczuwalny, a reakcje mięśniowe są opóźnione. Znaczne osłabienie reakcji nerwowo – mięśniowej sugeruje częściowe odnerwienie mięśni, co utrudnia efektywne ćwiczenia. Odpowiednia stymulacja poprawia ukrwienie, a bodziec elektryczny wymusza siłę skurczu, która potrzebna jest do zainicjowania procesu odbudowy mięśnia. W elektroterapii można pobudzić do pracy wyselekcjonowany mięsień, lub grupę mięśni, dzięki czemu mogą z niej korzystać, również pacjenci ciężko chorzy po wykluczeniu przeciwwskazań. Elektrostymulację można prowadzić z wykorzystaniem jednej z trzech technik: przezodbytniczo, przezpochwowo, lub przezkroczowo. 

Podsumowanie

Nietrzymanie moczu wpływa na wiele sfer życia kobiet. Powoduje pogorszenie aspektów zarówno społecznych, jak i ekonomicznych, zawodowych, a nawet seksualnych. Szacuje się, że na całym świecie liczba kobiet zmagających się z tym problemem sięga 423 milionów. Wśród czynników, które mają znaczący wpływ na występowanie tego schorzenia wyróżnia się m.in.: wiek i związana z nim menopauza, długotrwałe cewnikowanie, zaparcia, otyłość, operacje w obrębie miednicy mniejszej, przewlekły kaszel, ciąże i wielokrotne porody, cukrzyca, ciężka praca fizyczna, nawracające infekcje dróg moczowych. Najtańszą i najbezpieczniejszą formą walki z tym problemem jest profilaktyka nietrzymania moczu np. fizykoterapia, trening mięśni dna miednicy. Podczas doboru odpowiedniego leczenia należy wziąć pod uwagę stan ogólny pacjentki, wykonywaną pracę, chęć posiadania potomstwa i występowanie innych patologii narządów płciowych. Odpowiednio dobrana terapia umożliwia zminimalizowanie uciążliwych objawów lub nawet całkowite wyleczenie. 

Więcej o naszej ofercie indywidualnej, kompleksowej fizjoterapii uroginekologicznej:  TUTAJ. 

Źródło zdjęcia: Designed by wayhomestudio/Freepik.com